ท่ีมาของผ้าขาวม้า : จากอิหร่านสู่ประเทศไทย
สมมติฐานแรก คือ ผ้าขาวม้ามาจากอิหร่าน โดยคําว่า “ขาวม้า” เพี้ยนมาจากคําว่า 📌"คามาร์ บันด์ (Kamar Band)"📌 ซึ่งแปลว่าผ้าคาดเอว โดยในผลงานวิจัยเรื่อง “ผ้าขาวม้า : เอกลักษณ์ไทย” ของ รศ. ดร.อาภรพันธ์ จันทร์สว่าง จากคณะสังคมสงเคราะห์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ อธิบายว่า ผ้าขาวม้าเป็นคําท่ีเพี้ยนมาจากภาษาอิหร่านที่ใช้ในสเปน เนื่องจากในอดีตอิหร่านและสเปนมีการติดต่อกันทําให้เกิดการถ่ายเททางวัฒนธรรมและภาษาซึ่งกันและกัน โดยในสเปนใช้ผ้าคามาร์ที่ว่านี้ในการคลุมบ่าหรือคาดเอว
.
สมมติฐานท่ีสอง ใกล้บ้านเราเข้ามาอีกนิด คือ ผ้าขาวม้ามาจากญี่ปุ่น โดยอาจารย์ สมภพ จันทรประภา ได้เคยอธิบายถึงท่ีมาของผ้าขาวม้าในหนังสือ “อยุธยาอาภรณ์” ว่ามาจาก ผ้านุ่งชั้นในของชาวญี่ปุ่นที่เรียกว่า “หักขะม้า” ซึ่งใกล้เคียงกับข้อมูลของอาจารย์จิราภรณ์ อรัณยะนาค อดีตผู้เชี่ยวชาญด้านการอนุรักษ์โบราณวัตถุของกรมศิลปากร ที่กล่าวว่าได้มีการ พบผ้าขาวม้าที่เก่าแก่ที่สุดในประเทศญี่ปุ่น ผ้าผืนนี้สันนิษฐานว่าทอขึ้นในสมัยกรุงศรีอยุธยา มีลวดลายเป็นตารางหมากรุก ชาวญี่ปุ่นเรียกผ้าผืนนั้นว่า 📌“ผ้าก่าม่า”📌
.
สมมติฐานที่สาม ผ้าขาวม้ามาจากกัมพูชา จากข้อมูลในหนังสือ “ผ้าทออีสาน ฉบับ เชิดชูเกียรติแม่ครูช่างแถบอีสานใต้” และได้รับการอ้างอิงในบทความ “เขม้นมอง‘ผ้าขาวม้า’ ไทยหรือเทศ?” ตีพิมพ์ในคอลัมน์ปริศนาโบราณคดี นิตยสารมติชนสุดสัปดาห์ เขียนโดย ดร.เพ็ญสุภา สุขคตะ ว่าในกัมพูชาเรียกผ้าขาวม้าว่า 📌“ผ้ากรรมา”📌 ซึ่งเป็นผ้าที่มอบให้ผู้ใหญ่ เพื่อขอล้างกรรม เป็นไปได้หรือไม่ว่าไทยเรารับเอาผ้าขาวม้ามาจาก “ผ้ากรรมา” ของกัมพูชา และต่อมาจึงกลายเสียงเป็นผ้ากําม้า ผ้าขะม้า และผ้าขาวม้า
.
สมมติฐานท่ีสี่ ผ้าขาวม้าเป็นของไทยแท้ ผ้าขาวม้ามาจากคําว่า 📌“ผ้าขอขมา”📌 ซึ่งใน เทศกาลสงกรานต์เป็นประเพณีที่คนไทยจะต้องนําผ้าไปไหว้ กราบขอขมาลาโทษและรดน้ําดําหัวผู้อาวุโส เนื่องจากคําว่า “ขมา” น้ีมีความใกล้เคียงกับคําว่า “ขะม้า” แต่สมมติฐานนี้ไม่น่า เป็นไปได้ เพราะภาษาถิ่นแต่ละภาคที่ใช้เรียกผ้าขาวม้ามีความแตกต่างกันไป และบางภาค ไม่ใกล้เคียงกับคําว่าผ้าขาวม้าแต่อย่างใด
.
เมื่อพิจารณาจากท้ังสี่สมมติฐานน้ีแล้ว ข้อที่ผู้รู้เช่ือว่าน่าจะเป็นไปได้มากท่ีสุดคือ ข้อแรก ผ้าขาวม้ามาจากอิหร่าน ทั้งรากศัพท์ของภาษา ระยะเวลา และหลักฐานที่ค้นคว้าได้ เชื่อว่าผ้าคามาร์จากอิหร่านแพร่หลายไปสู่สเปน หลังจากนั้นได้เผยแพร่ไปยังที่อื่นๆ ในอดีต จักรวรรดิสเปนเป็นมหาอํานาจของโลกที่มีอาณานิคมมากมาย จนได้รับการขนานนามว่า “จักรวรรดิที่พระอาทิตย์ไม่เคยตกดิน” เชื่อว่าผ้าคามาร์นี้ได้แพร่หลายเข้าไปสู่ดินแดนต่าง ๆ ที่สเปนติดต่อด้วยจนกระทั่งเข้ามาสู่ประเทศไทยในที่สุด
.
ส่วนผ้าขาวม้าเข้าสู่ประเทศไทยเมื่อไร สามารถคลิกดูได้ตามคลิปวิดีโอ
ที่มาจาก : หนังสือ ผ้าขาวม้าท้องถิ่นหัตถศิลป์ไทย
เว็บไซต์ : http://prsthailand.com/
